شاخص تفکیک رنگ یا Color Rendering Index که به اختصار به آن CRI گفته می شود، توضیح می دهد که یک منبع نور با چه کیفیتی، زمینه دیده شدن رنگ یک شی را توسط چشم انسان فراهم می کند. این شاخص، مقیاسی از ۰ تا ۱۰۰ است که نشان می دهد یک “منبع نور معین” در مقایسه با “منبع نور مرجع” از چه کیفیتی برخوردار است. منظور از “منبع نور مرجع” همان خورشید است که دارای شاخص تفکیک رنگ ۱۰۰ می باشد. و بهترین و واضح ترین نور می باشد.
هر چقدر که شاخص تفکیک رنگ یک منبع نور عددی بالاتر باشد یعنی به ۱۰۰ نزدیک تر شود، وسایل و اشیا در زیر نور آن منبع، بهتر و واضحتر دیده می شوند. کاملا مشخص و واضح است که بدترین و نامناسب ترین نور، نیز نوری است که دارای CRI صفر باشد. منابع نوری که دارای CRI بین ۸۵ تا ۹۰ باشند، خوب تلقی می شوند. منابع نوری که دارای CRI از ۹۰ بالاتر باشند؛ بسیار عالی هستند و باید برای کارهایی که نیاز به تفکیک رنگ دقیق تر دارند استفاده شود.
آیا شاخص تفکیک رنگ همان دمای رنگ است؟
برای این که چشم انسان قادر به دیدن اجسام باشد علاوه بر شاخص تفکیک رنگ به عامل دیگری به نام “دمای رنگ” هم نیاز داریم. توجه به این نکته مهم است که “شاخص تفکیک رنگ” فاکتوری کاملاً مستقل و متفاوت از “دمای رنگ” است(مقاله دمای رنگ را ببینید). مثال: یک لامپ رشته ای با دمای رنگ ۲۷۰۰ کلوین (“گرم”) دارای CRI برابر با ۱۰۰ است. یک لامپ فلورسنت با دمای رنگ ۵۰۰۰ کلوین (“نور روز”) دارای CRI برابر با ۷۵ است و لامپ دیگری با همان دمای رنگ دارای شاخص تفکیک رنگ ۹۰ می باشد.یک لامپ استاندارد فلورسنت “سفید سرد” دارای یک CRI نزدیک به ۶۲ است. شاخص تفکیک رنگ منابع نور رایج را در تصویر ذیل مشاهده می کنید.
با اینکه این دو شاخص کاملا مستقل از یکدیگر است اما این به معنی عدم ارتباط آنها نیست بلکه با هم ارتباط نزدیکی دارند، چرا که دو منبع نور را تنها می توان در صورتی با یکدیگر مقایسه کرد که دمای رنگ مشابه داشته باشند. در تصویر ذیل شما ۱ سیب را در ۴ حالت مختلف مشاهده می کنید. در هر یک از این حالات با کمک منبع نور متفاوتی رؤیت شده است. منابع نور مذکور دارای دمای رنگ مشابه (۲۷۰۰ کلوین) هستند ولی شاخص تفکیک رنگ متفاوتی دارند.
CRI و مزایای استفاده از تکنولوژی LED
شاخص نمود رنگ یا CRI (Color Rendering Index) یکی از معیارهای مهم در انتخاب منابع نور مصنوعی است که نشان‌دهنده توانایی یک منبع نور در بازتاب دقیق رنگ‌ها در مقایسه با نور طبیعی یا نور مرجع می‌باشد. این شاخص از ۰ تا ۱۰۰ اندازه‌گیری می‌شود، که هرچه این مقدار به ۱۰۰ نزدیک‌تر باشد، نمایش رنگ‌ها توسط منبع نور بهتر خواهد بود.
با پیشرفت تکنولوژی LED، شاخص نمود رنگ در این نوع منابع نوری بهبود یافته است. از گذشته تاکنون، افزایش شاخص CRI از ۸ به ۹۹ موجب بهبود زیادی در بازتاب رنگ‌ها شده و این امکان را فراهم کرده است که تنوع و دامنه گسترده‌تری از رنگ‌ها در اختیار ما قرار گیرد. طیف وسیع تر رنگی که با CRI بالا به دست می‌آید، به ما این امکان را می‌دهد که محصولات روشنایی را با دقت بیشتری دسته‌بندی کرده و از زیبایی و وضوح بیشتری در محیط‌های مختلف بهره‌مند شویم.
استفاده از منابع نور LED نه تنها به بهره‌وری انرژی کمک می‌کند بلکه با شاخص CRI بالا، می‌توان محیط‌ها را با نوری شفاف و واقعی نمایان کرد. با توجه به اینکه LEDها دارای مصرف انرژی کم و عمر طولانی هستند، انتخاب این تکنولوژی به عنوان یک راهکار هوشمندانه برای روشنایی محیط‌های مختلف مطرح می‌شود.